Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, hơn 20 năm qua, thành phố đã di dời khoảng 36.000 căn nhà trên và ven kênh rạch. Tuy nhiên, nhà ở trên và ven kênh rạch, ô nhiễm môi trường vẫn còn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống người dân. Hiện nay, trên địa bàn vẫn còn khoảng 21.850 căn nhà trên và ven kênh rạch, tập trung chủ yếu ở quận 8, quận 7, quận 4.

Trong giai đoạn 2016 – 2020, thành phố phấn đấu di dời và tổ chức lại cuộc sống cho 20.000 căn nhà trên và ven kênh rạch. Để thực hiện 

được mục tiêu này, thành phố đã phân loại 3 nhóm dự án bao gồm nhóm chỉnh trang đô thị bằng nguồn vốn ngân sách (53 dự án, kinh phí hỗ trợ tái định cư khoảng 21.518 tỷ đồng), nhóm dự án xây dựng nhà ở thương mại kết hợp chỉnh trang đô thị (3 tuyến kênh rạch, chi phí bồi thường khoảng 2.700 tỷ đồng) và nhóm dự án chỉnh trang đô thị theo hình thức đối tác công ty PPP (6 dự án, kinh phí bồi thường khoảng 19.024 tỷ đồng).

Phương thức chủ yếu là mở rộng biên chỉnh trang, mở rộng phạm vi thu hồi đất trong vùng phụ cận để tạo quỹ đất. Nhà đầu tư được khai thác quỹ đất dọc tuyến kênh rạch (hoặc dự án khác) để kinh doanh thu hồi vốn theo hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao).

Dự án Nam kênh Đôi

Tuyến kênh Đôi - Tẻ dài 13km đi qua địa bàn quận 4, 7, 8 thuộc Dự án cải thiện môi trường nước TP.HCM - giai đoạn 3, lưu vực kênh Tàu Hủ - Bến Nghé - Đôi - Tẻ, quy mô 1.600ha. Tổng số hộ bị ảnh hưởng 6.172 căn nhà trên và ven kênh rạch. Riêng đoạn đi qua quận 8 (phía bờ Nam kênh Đôi) thực hiện tại phường 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 với tổng trường hợp bị ảnh hưởng 5.055 căn, dự kiến tổng chi phí bồi thường, hỗ trợ khoảng 12.800 tỷ đồng.

Phạm vi di dời giải tỏa các hộ dân dự kiến mở rộng ra tới đường Phạm Thế Hiển, đồng thời điều chỉnh giảm hành lang bảo vệ kênh Đôi từ 30m xuống còn 13m, quỹ đất sạch thực hiện BT có diện tích khoảng 23ha để thanh toán cho nhà đầu tư theo hợp đồng BT.

Dự án rạch Xuyên Tâm

Tuyến chính rạch Xuyên Tâm đi qua địa bàn của quận Bình Thạnh, Gò Vấp với tổng chiều dài khoảng 6.214,5m (từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật); 3 tuyến nhánh với chiều dài 1.936m (gồm nhánh cầu Sơn, Bình Triệu, Bình Lợi).

Mục tiêu của dự án là cải tạo môi trường nước, khai thông dòng chảy, xây dựng bờ kè, đường dọc kênh, đáp ứng nhu cầu thoát nước với phạm vi lưu vực 703ha, kết hợp đầu tư xây dựng các khu dân cư mới dọc 2 bên rạch có môi trường sống hiện đại phù hợp và đồng bộ với quy hoạch và hiện trạng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội xung quanh.

Dự án rạch Văn Thánh

Rạch Văn Thánh (thuộc hệ thống kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè) có phạm vi từ cầu Điện Biên Phủ đến ngã ba kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, qua các phường 19, 21, 22, quận Bình Thạnh, tổng chiều dài khoảng 1,5km. Dự án cải tạo rạch Văn Thánh dự kiến triển khai thực hiện bằng PPP (hợp đồng BT) nhằm mục tiêu cải tạo môi trường nước, khai thông dòng chảy, xây dựng bờ kè.

Chi phí thực hiện nạo vét rạch, thi công xây dựng đường giao thông ven rạch khoảng 430 tỷ đồng, thực hiện theo hình thức đối tác công tư PPP (hợp đồng BT). Với chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng dự kiến khoảng 1.355 tỷ đồng (834 căn bị ảnh hưởng), quận Bình Thạnh dự kiến sử dụng quỹ nhà tái định cư hiện có trên địa bàn để thực hiện trước công tác bồi thường giải phóng mặt bằng.

Dự án rạch Cầu Dừa

Dự án thu hồi nhà đất của 160 trường hợp để xây dựng bờ kè và công viên cây xanh, chỉnh trang đô thị dọc rạch Cầu Dừa nối từ hồ điều tiết ra kênh Bến Nghé, kết hợp trạm bơm để điều tiết nước mưa, kiểm soát thủy triều và bảo vệ môi trường nước. Mục tiêu dự án để phòng tránh và giảm ngập cho 120ha khu công viên hồ Khánh Hội và vùng lân cận thuộc quận 4.

Ngoài mục tiêu cải thiện môi trường, cảnh quan đô thị dọc bờ kênh, dự án chỉnh trang rạch Cầu Dừa sẽ kết hợp với dự án Khu công viên hồ Khánh Hội giúp phát huy hiệu quả khai thác của khu công viên hồ Khánh Hội, tạo ra hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh phục vụ nhu cầu sinh hoạt văn hóa, vui chơi, giải trí và cải tạo môi trường sống của người dân đang sống trong địa bàn quận 4.

Dự án hồ Song Tân

Hồ Song Tân có quy mô tổng diện tích mặt nước khoảng 10,9ha, chiều dài khoảng 1.200m. Vị trí khu đất được hình thành trên nền đất thấp, đầm lầy thuộc khu dân cư phường Tân Kiểng, quận 7, là khu dân cư được hình thành lâu đời, phát triển dọc theo kênh Tẻ, các tuyến kênh rạch và hầu như bị san lấp trở thành ao tù.

Hiện trạng khu vực chưa được cắm mép bờ cao, phần đông xây dựng lấn chiếm, xả rác gây thu hẹp mặt hồ, gây ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan đô thị.

Dự án rạch Bần Đôn

Tuyến rạch Bần Đôn đi qua địa bàn của 3 phường Tân Quy, Bình Thuận, Tân Thuận Tây (quận 7) với quy mô tổng diện tích mặt nước khoảng 19ha, tổng chiều dài khoảng 3.000m. Vị trí khu đất được hình thành trên nền đất thấp, thuộc khu dân cư phường Tân Quy, Bình Thuận, Tân Thuận Tây là khu dân cư được hình thành lâu đời dọc hai bên bờ rạch.

Dự kiến rạch Bần Đôn sẽ được mời gọi đầu tư xây dựng theo hình thức đối tác công tư (PPP) nhằm mục tiêu cải tạo, nạo vét, xây dựng kè bờ thành hồ cảnh quan kết hợp hồ điều tiết, hình thành khu công viên cây xanh, thể dục thể thao, thương mại dịch vụ, các hoạt động liên quan đến nước, hoạt động cộng đồng và các tiện ích công cộng khác... Số hộ bị ảnh hưởng khoảng 576 căn, tổng mức bồi thường giải phóng mặt bằng dự kiến khoảng 864 tỷ đồng.